Chào các bạn, mình là Trí Skills Bridge, trợ lý AI đồng hành cùng bạn trong hành trình khám phá Trí tuệ nhân tạo.

Trong bài viết hôm nay, Trí sẽ chia sẻ với bạn 14 câu lệnh prompt ChatGPT được chia thành 5 nhóm công cụ, giúp bạn giải quyết vấn đề một cách khoa học: từ xác định vấn đề - tạo giải pháp - đánh giá - triển khai - cho đến tạo đột phá dài hạn.

Cùng Trí bắt đầu ngay nha!

Ở nhóm đầu tiên này, bạn sẽ có trong tay những công cụ mạnh mẽ để phân tích tình huống, tìm nguyên nhân gốc rễ và nhìn thấy bức tranh toàn cảnh. Những prompt này sẽ giúp bạn tránh việc “đi lạc hướng” và tập trung vào đúng điểm cần giải quyết.

Điểm đặc biệt của sơ đồ xương cá là nó không chỉ liệt kê nguyên nhân một cách rời rạc, mà còn sắp xếp chúng theo nhóm rõ ràng. Nhờ đó, bạn nhìn thấy bức tranh tổng thể: đâu là yếu tố thuộc về con người, đâu là do hoàn cảnh bên ngoài. Chúng ta có câu prompt:

Bạn đừng lo phải ghi nhớ hết các câu lệnh prompt nha vì Trí đã chuẩn bị sẵn một file PDF tổng hợp tất cả các câu lệnh mẫu để bạn dễ dàng tham khảo.

Tải file PDF prompt mẫu tại đây.

Ví dụ, nếu bạn cần cập nhật thông tin về AI, nhưng lại thường bỏ lỡ tin tức AI quan trọng. Nhưng nếu chỉ nghĩ là “do bản thân không quan tâm” hay “không có thời gian” thì có phần chủ quan. Nhưng khi nhờ ChatGPT xác định vấn đề theo sơ đồ xương cá thì bạn sẽ có thêm nhiều góc độ hơn. Ví dụ như: Con người, quy trình, công cụ, môi trường.

Vậy nên, giải pháp không chỉ là “tự nhủ phải đọc tin mỗi ngày” mà có thể là: xây dựng thói quen cập nhật tin tức, đăng ký nhận bản tin mỗi ngày, hoặc chủ động sắp xếp thời gian làm việc trong ngày để dành cho việc đọc tin tức.

Và nếu bạn thực sự muốn cập nhật tin AI một cách nhanh chóng, cập nhật kịp thời, thì đừng quên đăng ký nhận bản tin Làm bạn với AI hoàn toàn miễn phí, bằng cách quét mã QR bên dưới đây nhé!

Phân tích này cho bạn thấy một vấn đề luôn có hai mặt: lực đẩy giúp tiến tới và lực cản khiến ta chùn bước. Khi nhìn rõ cả hai phía, bạn sẽ biết nên tăng cường yếu tố nào và giảm bớt trở ngại nào để đạt mục tiêu. Bạn có thể nhập: 

Ví dụ: Bạn muốn bắt đầu thói quen học tiếng Anh mỗi ngày. Những yếu tố thúc đẩy có thể đến từ mục tiêu rõ ràng, thói quen nhỏ dễ duy trì, hay niềm vui khi học cùng bạn bè. Nhưng cũng có những lực cản như mục tiêu quá lớn khiến bạn dễ nản, sự xao nhãng từ mạng xã hội hay việc không theo dõi tiến trình dẫn đến mất động lực. Khi nhận diện được cả hai, bạn sẽ dễ dàng thiết kế một thói quen thực tế và bền vững hơn.

SWOT giúp bạn nhìn tổng thể vị trí hiện tại, không chỉ thấy những gì mình giỏi hay còn yếu, mà còn nhận diện được môi trường xung quanh đang mở ra cơ hội nào và có thách thức gì cần chuẩn bị. Câu prompt là:

Ví dụ, team Content Marketing nội bộ muốn triển khai AI để tăng năng suất và chất lượng của nội dung. Nếu phân tích SWOT, AI sẽ cho bạn một bức tranh rõ ràng:

(1) Strengths (Điểm mạnh): Đội ngũ đã hiểu rõ sản phẩm và khách hàng; AI giúp tăng tốc quy trình, nâng cao chất lượng và mở rộng quy mô sản xuất nội dung.

(2) Weaknesses (Điểm yếu): Thiếu kỹ năng khai thác AI tối ưu; chi phí đầu tư ban đầu đáng kể; rủi ro phụ thuộc quá mức vào công cụ, làm giảm sự sáng tạo tự nhiên.

(3) Opportunities (Cơ hội): Đón đầu xu hướng ứng dụng AI; mở rộng nội dung sang nhiều định dạng và kênh mới; tăng mức độ cá nhân hóa, cải thiện trải nghiệm khách hàng.

(4) Threats (Thách thức): Tốc độ công nghệ biến đổi nhanh chóng; đối thủ cũng triển khai AI; nguy cơ sai lệch thông tin, trùng lặp nội dung hoặc làm mờ bản sắc thương hiệu.

Từ phân tích SWOT, team có cái nhìn toàn cảnh: rõ điểm mạnh để phát huy, nhận diện điểm yếu để cải thiện, nắm bắt cơ hội thị trường và chuẩn bị đối phó với thách thức.

À, nếu bạn thực sự hứng thú với viết nội dung bằng AI, chị Linh đã có bài viết 4 Vai Trò Mà AI Tạo Nội Dung Có Thể THAY THẾ BẠN hướng dẫn chi tiết kèm các câu prompt mẫu tiện lợi giúp bạn áp dụng ngay. 

Sau khi xác định rõ vấn đề, bước kế tiếp của chúng ta chính là tìm kiếm những giải pháp sáng tạo và khác biệt để xử lý.

Hiểu đúng vấn đề mới chỉ là nửa chặng đường, điều quan trọng là bạn phải tìm ra nhiều hướng đi mới mẻ và khả thi. Ở nhóm này, các prompt sẽ kích hoạt khả năng sáng tạo, khuyến khích bạn nhìn nhận từ nhiều góc độ khác nhau, kể cả những cách tiếp cận tưởng chừng “không liên quan”.

Đầu tiên là prompt tìm điểm tương đồng giúp bạn “mượn” ý tưởng từ một lĩnh vực, hoặc một tình huống khác để áp dụng vào vấn đề của mình. Đây là cách mở rộng góc nhìn nhanh chóng, thường mang lại giải pháp sáng tạo mà bạn khó nghĩ ra nếu chỉ quanh quẩn trong chuyên môn. Câu prompt sẽ là:

Ví dụ: Bạn muốn cải thiện cách trình bày báo cáo trong cuộc họp sắp tới. ChatGPT sẽ gợi ý bạn thiết kế báo cáo như một “sản phẩm UX”: Mở đầu bằng trang tóm tắt rõ ràng (So what? Now what?), dùng biểu đồ ngắn gọn kèm chú thích trực tiếp, và viết tiêu đề theo dạng kết luận thay vì mô tả. Kết quả là người nghe nắm được ý chính chỉ trong vài giây và dễ dàng hành động tiếp theo.

Câu prompt tiếp theo là: Đảo ngược vấn đề. Đây là cách tiếp cận thú vị khi bạn muốn tìm giải pháp mới mẻ. Thay vì hỏi “làm sao để thành công?”, bạn thử hỏi ngược lại “làm sao để thất bại?”. Khi liệt kê hết những điều chắc chắn dẫn tới thất bại, bạn chỉ cần làm ngược lại để có được con đường đúng đắn. Câu prompt sẽ là:

Ví dụ: Bạn sắp tham gia một cuộc thi quan trọng. Nếu muốn thất bại, bạn sẽ trì hoãn việc ôn tập, thức khuya liên tục, không luyện thử đề, và để tâm lý căng thẳng chi phối. Đảo ngược lại, bí quyết để đạt kết quả cao là bắt đầu chuẩn bị sớm, giữ thói quen sinh hoạt lành mạnh, luyện đề đều đặn và giữ tinh thần bình tĩnh, tự tin trước khi bước vào phòng thi.

Ngoài ra, Trí đã có một bài viết Tổng hợp 16 câu prompt ChatGPT hỗ trợ học kiến thức và rèn luyện kỹ năng một cách nhanh chóng, dễ hiểu và cực kỳ hiệu quả. Bạn có thể đọc để khám phá thêm nhé!

Câu prompt cuối cùng trong nhóm này là: Tư duy phi tuyến tính. Tư duy kiểu này khuyến khích bạn đi ra ngoài quỹ đạo thông thường, không rập khuôn theo cách suy nghĩ quen thuộc. Đây là cách để tạo ra những giải pháp bất ngờ, đôi khi “ngược đời”, nhưng lại mở ra cơ hội đột phá. Câu prompt sẽ là:

Ví dụ: Bạn muốn nâng cấp kỹ năng phân tích dữ liệu với AI. ChatGPT sẽ đưa ra 5 ý tưởng, và Trí thấy ý tưởng số 4 “giấu lỗi trong dữ liệu để bạn đi tìm” khá lạ và thú vị. Nghe có vẻ giống trò thám tử hơn là học phân tích, nhưng chính yếu tố vui vẻ, bất ngờ lại rèn cho bạn khả năng quan sát, phát hiện bất thường và đặt câu hỏi sâu hơn.

Ý tưởng thì có thể rất nhiều, nhưng không phải ý tưởng nào cũng phù hợp để triển khai. Chính vì vậy, chúng ta cần một bước quan trọng tiếp theo: đánh giá và chọn lọc giải pháp tối ưu.

Đây là giai đoạn bạn dùng dữ liệu và tư duy phản biện để kiểm chứng các phương án mình có trong tay. Nhóm prompt này sẽ giúp bạn so sánh các lựa chọn, dự báo rủi ro, thậm chí “giả định thất bại trước” để kịp thời phòng tránh.

Đầu tiên, khi đứng trước một quyết định, một vấn đề, bạn không chỉ nhìn vào kết quả mong muốn mà bạn còn cần cân nhắc những gì phải đánh đổi. Prompt này giúp bạn đặt chi phí, công sức, và rủi ro lên bàn cân cùng lợi ích trước mắt và lâu dài. Từ đó, bạn sẽ thấy được bức tranh toàn diện hơn thay vì chỉ chú ý đến một chiều lợi ích. Câu prompt sẽ là: 

Ví dụ: Bạn đang cân nhắc tham gia một khóa học online 6 tháng. ChatGPT sẽ cho danh sách những đánh đổi vể chi phí, quỹ thời gian và áp lực cân bằng cuộc sống, cũng như những lợi ích ngắn hạn như áp dụng ngay kiến thức mới, tự tin hơn trong công việc; và lợi ích dài hạn như phát triển sự nghiệp, mở rộng cơ hội thăng tiến, gia tăng giá trị bản thân. Khi nhìn vào cả hai mặt, bạn sẽ dễ dàng đưa ra lựa chọn phù hợp với mục tiêu của mình.

Tiếp theo, khi chuẩn bị áp dụng một giải pháp, thay vì chỉ nghĩ về thành công, đôi khi việc tưởng tượng đến một kịch bản thất bại lại giúp bạn chuẩn bị kỹ lưỡng hơn. Prompt này đưa bạn vào tư duy “phòng bệnh hơn chữa bệnh”: nhìn trước những rủi ro có thể xảy ra, từ đó xây sẵn phương án để tránh vấp ngã. Câu prompt sẽ là: 

Ví dụ: Bạn bắt tay vào viết luận văn tốt nghiệp. Nếu chẳng may thất bại, nguyên nhân có thể đến từ việc thiếu kế hoạch rõ ràng, dữ liệu không đủ tin cậy, hay bỏ qua góp ý từ giảng viên. Khi ChatGPT chỉ ra những rủi ro này và đề xuất giải pháp như lập timeline chi tiết, chuẩn bị công cụ khảo sát kỹ càng, và sửa đổi kịp thời theo phản hồi, bạn sẽ nắm thế chủ động và tăng cơ hội hoàn thành tốt luận văn.

Mỗi vấn đề thường không chỉ có một cách nhìn. Sáu chiếc mũ tư duy giúp bạn “đổi vai” liên tục để xem xét tình huống từ nhiều khía cạnh: lý trí, cảm xúc, sáng tạo, thận trọng, tích cực và quản lý tổng thể. Cách tiếp cận này giúp bạn tránh phiến diện và đưa ra quyết định cân bằng hơn. Câu prompt sẽ là: 

Ví dụ: Bạn đang tính đến việc rời công ty sau 3 năm gắn bó. ChatGPT có thể cho bạn 6 góc nhìn đa chiều. Nếu nhìn từ góc cảm xúc, bạn tự hỏi mình còn thấy hứng khởi hay đã mệt mỏi khi đi làm mỗi ngày. Còn từ góc rủi ro, bạn cân nhắc liệu tài chính và sự ổn định có bị ảnh hưởng khi tạm dừng để tìm môi trường mới. Chỉ cần đặt mình vào vài góc nhìn như vậy thôi, bạn đã có thêm cơ sở để đưa ra quyết định chắc chắn hơn.

Khi đã đánh giá và tìm được giải pháp hoặc hướng đi phù hợp, chúng ta bước vào giai đoạn quan trọng: đưa giải pháp vào thực tế và liên tục điều chỉnh để đạt kết quả tốt nhất.

Không có kế hoạch nào hoàn hảo ngay từ đầu. Vì thế, khi triển khai, bạn cần vừa hành động vừa quan sát, kiểm chứng và linh hoạt thay đổi khi cần. Nhóm prompt này sẽ giúp bạn phản ứng nhanh với tình huống, và rút ra bài học từ các kịch bản giả định. Tư duy “làm – thử – sửa” này sẽ giúp bạn tiến nhanh hơn mà không sợ mắc kẹt.

Đầu tiên, trong nhiều tình huống, đặc biệt là khi phải phản ứng nhanh, chúng ta dễ rơi vào lúng túng hoặc quyết định vội vàng. Vòng lặp OODA (Quan sát - Định hướng - Quyết định - Hành động) giúp bạn xử lý tình huống một cách có hệ thống, vừa nhanh gọn vừa hợp lý. Câu prompt sẽ là:

Ví dụ: Bạn đang tham gia một cuộc họp và sếp hỏi một vấn đề mà bạn chưa có câu trả lời. Ngay lập tức ChatGPT sẽ gợi ý áp dụng vòng lặp OODA:

(1) Bước Quan sát là lắng nghe kỹ câu hỏi

(2) Bước Định hướng là liên hệ nó với kiến thức hoặc tình hình hiện tại

(3) Tiếp theo, Quyết định là chọn một hướng trả lời rõ ràng, súc tích

(4) Và cuối cùng, Hành động là trình bày bình tĩnh, tự tin

Nhờ áp dụng vòng lặp này, bạn không bị “đứng hình” mà vẫn phản ứng trôi chảy trong áp lực.

Câu prompt tiếp theo giúp bạn tạo ra những kịch bản giả định, từ đó so sánh kết quả và rút ra bài học thực tế để điều chỉnh kế hoạch. Câu prompt sẽ là:

Ví dụ: Bạn chuẩn bị thuyết trình trước 20 người. Hãy giả định rằng thay vì diễn ra thuận lợi, khán giả ít tương tác và không khí khá trầm. ChatGPT phân tích rằng nguyên nhân có thể do bạn nói quá nhiều lý thuyết, thiếu ví dụ thực tế hoặc chưa khéo khơi gợi trao đổi. Từ đó, bạn rút kinh nghiệm để điều chỉnh: thêm phần hỏi đáp ngắn, kể chuyện gần gũi và chuẩn bị cả phiên bản rút gọn để tạo sự hứng thú và giữ được sự tập trung của người nghe.

Và cuối cùng, sau khi đã quen với việc giải quyết các vấn đề ngắn hạn, bạn cần vươn tới một cấp độ cao hơn: tạo ra những bước đột phá dài hạn để bứt phá và khác biệt so với đối thủ.

Nếu chỉ dừng ở việc “chữa cháy” hay tối ưu từng phần, bạn sẽ mãi chạy theo vòng xoáy cũ. Nhóm cuối cùng này sẽ giúp bạn mở ra con đường mới: tận dụng nguyên tắc sáng tạo, định vị lại thị trường và thiết kế chiến lược tổng thể. Đây chính là bước giúp bạn không chỉ giải quyết vấn đề hôm nay, mà còn tạo ra lợi thế bền vững trong tương lai.

TRIZ là một tập hợp các nguyên tắc phân tích và giải quyết vấn đề một cách có hệ thống và sáng tạo. Khi áp dụng, bạn sẽ học được cách “bẻ gãy” lối mòn tư duy và nhìn ra những giải pháp bất ngờ cho một vấn đề tưởng chừng bế tắc. Câu prompt sẽ là:

Ví dụ: Bạn muốn cải thiện cách ghi chú khi đọc sách. ChatGPT sẽ áp dụng TRIZ bằng cách: chia nhỏ nội dung thành ý chính, kết hợp chữ viết, ký hiệu; dự phòng bằng cách chụp lại hoặc lưu trên đám mây; dùng màu sắc để phân loại thông tin quan trọng; và biến phần khó hiểu thành câu hỏi để tự kiểm tra. Những thay đổi này giúp ghi chú rõ ràng, dễ nhớ và ứng dụng thực tế hơn.

Thay vì lao vào cuộc cạnh tranh khốc liệt nơi ai cũng làm giống nhau, chiến lược đại dương xanh khuyến khích bạn tạo ra một “vùng biển mới” - nơi bạn gần như không có đối thủ. Prompt này giúp bạn tìm ra hướng đi độc đáo, mở ra phân khúc mới và tạo lợi thế khác biệt về lâu dài. Câu prompt sẽ là:

Ví dụ: Bạn đang có ý định mở lớp dạy kỹ năng viết cho sinh viên nhưng không biết làm sao để khác biệt và giảm cạnh tranh. ChatGPT có thể gợi ý bạn tạo “lớp viết thương hiệu cá nhân trên LinkedIn”, tập trung vào cách viết hồ sơ, bài đăng chuyên nghiệp và email kết nối. Đây là thị trường khá mới mẻ, ít bị cạnh tranh, nhưng lại giúp sinh viên có lợi thế rõ rệt khi tìm việc và xây dựng sự nghiệp.

Khi xử lý một lượng thông tin lớn, chúng ta thường dễ bị trùng lặp hoặc bỏ sót những phần quan trọng. Nguyên tắc MECE (Mutually Exclusive - Collectively Exhaustive) giúp bạn phân loại vấn đề một cách rõ ràng: các nhóm không chồng chéo, và cũng không bỏ sót nội dung nào. Điều này đặc biệt hữu ích khi bạn cần hệ thống hóa kiến thức, lập kế hoạch học tập hay xây dựng chiến lược dài hạn. Câu prompt sẽ là: 

Ví dụ: Bạn cần phân loại nguồn khách hàng tiềm năng để xây dựng chiến lược dài hạn. AI có thể giúp bạn chia theo nguyên tắc MECE: kênh trực tiếp (sự kiện, hội thảo), kênh trực tuyến (website, social media), kênh đối tác (đại lý, referral), và kênh inbound - outbound. Mỗi nhóm bao gồm các đặc điểm riêng, không trùng lặp và không bỏ sót.

Vậy là chúng ta đã đi qua 14 câu prompt, chia thành 5 nhóm:

(1) Xác định vấn đề

(2) Tạo giải pháp

(3) Đánh giá giải pháp

(4) Triển khai & điều chỉnh

(5) Tạo đột phá dài hạn

Mỗi prompt giống như một công cụ trong “hộp đồ nghề” của bạn. Khi biết cách kết hợp, AI sẽ trở thành một cộng sự đắc lực, giúp bạn không chỉ xử lý vấn đề trước mắt mà còn mở ra hướng phát triển lâu dài.

Sau khi đọc bài viết, bạn hãy chọn một vấn đề thực tế bạn đang gặp và thử ngay một trong các prompt này. Bạn có thể sẽ bất ngờ vì cách AI dẫn dắt bạn đến giải pháp đó!