Cho Linh hỏi: TẠI SAO BẠN KHÔNG MUỐN VIẾT NỘI DUNG VỚI AI? Không chỉ là những bài blog hay bài đăng mạng xã hội. Nội dung ở đây sẽ rất đa dạng, bao gồm cả bài thuyết trình, báo cáo, email quan trọng, proposal gửi khách hàng, hay thậm chí là một kịch bản video mà bạn sắp quay.

Phải chăng vì bạn cảm thấy nó không phải là mình? Vì nội dung tạo bằng AI có vẻ thiếu cảm xúc, thiếu chiều sâu, thiếu chất con người? Hay vì bạn tin rằng, nếu đã là nội dung của mình, thì phải do chính mình viết ra, từ những suy nghĩ chân thật nhất?

Linh hiểu cảm giác đó. Khi bạn chỉ nhập vào một câu lệnh hời hợt và chờ đợi kết quả, những gì tạo ra thật sự không còn là của bạn nữa. Nhưng Linh tin rằng, công cụ không quyết định giá trị. Cách bạn dùng chúng mới là yếu tố tạo nên sự khác biệt. AI không nên là mối đe dọa. Nó có thể trở thành người bạn đồng hành, nếu bạn cho nó một lý do để tồn tại trong QUÁ TRÌNH SÁNG TẠO CỦA MÌNH. KHI BẠN DẪN DẮT NÓ BẰNG TƯ DUY, BẰNG CẢM XÚC, BẰNG MỤC TIÊU RÕ RÀNG, THÌ AI KHÔNG THAY THẾ BẠN. NGƯỢC LẠI, NÓ GIÚP KHUẾCH ĐẠI Ý TƯỞNG CỦA BẠN.

Và đó là lúc bạn không chỉ viết để hoàn thành một nhiệm vụ. Bạn viết để kết nối, để lan tỏa điều mình tin tưởng, để kể một câu chuyện có ý nghĩa - với sự hỗ trợ của một công cụ mạnh mẽ, nhưng vẫn giữ được chất giọng riêng của mình.

Trong bài viết này, Linh sẽ chia sẻ bốn vai trò mà AI có thể đảm nhận thay bạn, và quan trọng hơn, cách bạn có thể thay đổi để trở thành người viết đặc biệt không thể thay thế.

Vai trò đầu tiên mà bạn có thể giao cho AI là hỗ trợ tìm ý tưởng nội dung. Trước đây, bạn thường làm gì khi cần nghĩ ra một ý tưởng? Có thể bạn đã từng ngồi hàng giờ bên máy tính, mở hết tab này đến tab khác, tìm kiếm trên Google, đọc đủ loại bài viết rồi ghi chú lại. Nhưng sau một lúc dài, bạn vẫn không tìm ra được một hướng đi rõ ràng. Nếu từng trải qua cảm giác đó, chắc bạn hiểu nó mệt mỏi và bế tắc như thế nào.

Lý do là vì bạn đang dùng cách làm cũ: tìm kiếm thông tin một cách tuyến tính, tức là đọc từng bài một mà không có công cụ nào giúp bạn nhìn toàn cảnh, kết nối các thông tin lại để thấy được điểm chính, góc nhìn mới hay ý tưởng khác biệt. Vậy AI sẽ giúp bạn tìm kiếm ý tưởng tốt hơn như thế nào?

Trước hết, bạn cần một cách tiếp cận rõ ràng và có định hướng. Thay vì tiếp tục tìm ý tưởng bằng cách mò mẫm, lướt qua hàng chục bài viết mà vẫn không biết mình đang đi về đâu, bạn cần một khung tham chiếu. Việc này giống như bạn có trong tay một tấm bản đồ trước khi bắt đầu hành trình vậy đó. Linh thường sử dụng một khung đơn giản nhưng rất hiệu quả, tên là EECI.

(1) E đầu tiên là Engage - tạo sự chú ý.

(2) E thứ hai là Educate - chia sẻ kiến thức, giúp người đọc hiểu thêm một điều gì đó.

(3) C là Convince - đưa ra lý do, lập luận hoặc dẫn chứng đủ thuyết phục để người đọc tin tưởng.

(4) Và cuối cùng, I là Inspire - truyền cảm hứng, khơi gợi cảm xúc hoặc thúc đẩy người đọc hành động.

Bạn có thể kết hợp cả bốn yếu tố trong cùng một bài viết, hoặc triển khai từng yếu tố riêng lẻ tùy vào mục tiêu cụ thể. Điều quan trọng nhất là: ngay từ đầu, bạn phải biết mục đích của ý tưởng đó là gì. Nếu bạn nghĩ: “Bài này cần khiến người ta gật gù ngay từ dòng đầu tiên vì thấy điều gì đó bất ngờ quá”, thì bạn đang ở vùng Engage. Nếu bạn muốn giúp người đọc hiểu rõ hơn một khái niệm họ vẫn hay hiểu nhầm, thì đó là Educate. Mỗi bài viết đều cần ít nhất một mục đích rõ ràng như vậy để đi đúng hướng.

Khi bạn đã có khung EECI để xác định mục đích của từng ý tưởng, tiếp theo, bạn cần đặt ra tiêu chí cụ thể cho ý tưởng mà bạn muốn AI đề xuất. Dưới đây là ba tiêu chí Linh thường sử dụng, bạn có thể áp dụng hoặc điều chỉnh tùy theo nhu cầu của dự án.

(1) Tiêu chí đầu tiên là ý tưởng cần mang lại cảm giác “vỡ lẽ”. Tức là gợi ra một sự thật mà người đọc ít để ý tới, hoặc vẫn đang hiểu sai. Những ý tưởng kiểu này thường khiến người đọc bất ngờ, gật gù hoặc thậm chí hơi "giật mình". Ví dụ: “Làm nhiều năm chưa chắc có nhiều kinh nghiệm, vì bạn có thể đang lặp lại một năm kinh nghiệm đó suốt 10 năm.” Câu nói này đơn giản nhưng dễ đánh trúng suy nghĩ sâu bên trong người đọc.

(2) Tiêu chí thứ hai là ý tưởng cần có yếu tố ngược dòng. Những quan điểm đi ngược lại với số đông, phá vỡ lối suy nghĩ thông thường luôn thu hút sự chú ý. Ví dụ: “Vì sao chăm chỉ là rào cản lớn nhất của sự tiến bộ?”, chỉ một câu thôi cũng đủ khiến người đọc phải dừng lại để suy nghĩ và muốn đọc tiếp.

(3) Tiêu chí thứ ba là ý tưởng cần gắn với cảm xúc rõ ràng và tình huống cụ thể. Khi bạn mô tả một tình huống thật gần gũi, người đọc sẽ dễ liên tưởng đến bản thân. Mỗi ý tưởng nên khơi gợi một cảm xúc chủ đạo, ví dụ như tò mò, đồng cảm, vui vẻ hoặc thôi thúc hành động. Thay vì nói chung chung kiểu “nhiều người trẻ mất phương hướng”, hãy kể một tình huống như: “Một bạn 28 tuổi, công việc ổn, thu nhập khá nhưng mỗi tối đều thấy trống rỗng, không biết mình đang sống vì điều gì.” Những mô tả cụ thể như vậy khiến nội dung trở nên chân thật và có khả năng kết nối cao hơn.

Tới đây, bạn đã có trong tay một khung EECI để định hướng ý tưởng, cùng ba tiêu chí rõ ràng để yêu cầu ChatGPT tạo ra những gợi ý có chiều sâu, có góc nhìn mới và có khả năng chạm đến cảm xúc người đọc. Khi bạn kết hợp được tất cả những yếu tố này, AI không còn chỉ là một công cụ, mà trở thành một cộng sự sáng tạo thực thụ.

Ví dụ, Linh muốn triển chuỗi nội dung xoay quanh chủ đề: Phát triển kỹ năng làm việc trong thời đại AI. Với một đề tài rộng như vậy, thay vì ngồi nghĩ ra từng ý tưởng một cách thủ công, Linh sẽ nhập câu lệnh này vào ChatGPT. Câu lệnh gồm 3 phần:

(1) Bạn là ai và đang làm nội dung gì

(2) Ai là người bạn muốn tiếp cận

(3) Áp dụng khung EECI cùng ba tiêu chí mà chúng ta vừa học ở trên. 

Và đây là kết quả mà ChatGPT đã trả về cho Linh. Khá chi tiết đúng không các bạn? Có đủ 20 ý tưởng chia theo bốn nhóm rõ ràng. Mỗi ý tưởng đều đi kèm yếu tố vỡ lẽ, cảm xúc hoặc tình huống cụ thể để người đọc dễ liên tưởng.

Với kết quả này, bạn hoàn toàn có thể chọn ra những ý tưởng phù hợp nhất với phong cách và mục tiêu của mình, sau đó phát triển thêm theo cách riêng. Ví dụ, Linh thấy có những ý khá thú vị như: “Bạn càng “đa nhiệm", càng dễ bị AI thay thế” hay “"Cứng kỹ năng" chưa đủ, bạn cần biết “mềm” với chính mình”. Chỉ từ một ý tưởng đơn giản như vậy, bạn đã có thể phát triển thành một bài viết sâu sắc, một video ngắn đầy cảm xúc, hoặc một chủ đề workshop gây tò mò và gợi mở nhiều tương tác. Quan trọng nhất là, bạn không còn bắt đầu từ số 0. Bạn đang làm việc cùng AI, với vai trò người dẫn đường, chứ không phải người bị thay thế.

Vai trò thứ nhất thấy là khá thú vị đúng không? Chúng ta sẽ đến với vai trò thứ 2 mà AI có thể hỗ trợ bạn trong quá trình làm nội dung là xây dựng dàn ý. Đây là một phần cực kỳ quan trọng nhưng rất nhiều bạn thường bỏ qua. Đặc biệt với những nội dung dài như bài blog, bài chia sẻ trên mạng xã hội, kịch bản video hay bài thuyết trình, một outline tốt sẽ giúp bạn giữ chân người đọc hoặc người xem từ đầu đến cuối, thay vì bị lướt qua một cách hời hợt.

Giống như nhiều phần việc khác bạn làm với AI, chất lượng của dàn ý nhận được sẽ phụ thuộc rất nhiều vào cách bạn đặt yêu cầu. Nếu bạn chỉ đưa ra một prompt đơn giản kiểu “Viết dàn ý cho ý tưởng A, B, C”, thì kết quả nhận lại thường sẽ khá hời hợt. Thay vào đó, nếu muốn phát triển dàn ý của một blog chẳng hạn, bạn cần dẫn dắt AI đi đúng hướng: yêu cầu tạo ra một outline có thể đưa người đọc đi qua một hành trình cảm xúc cụ thể, gồm bốn phần rõ ràng.

(1) Mở đầu cần gợi sự tò mò, có thể là một câu hỏi khiến người đọc phải suy nghĩ lại hoặc một góc nhìn đảo ngược so với điều họ vẫn tin. 

(2) Tiếp theo, bạn dẫn họ đến một vấn đề quen thuộc để tạo cảm giác “Ờ ha, mình cũng từng như vậy.”

(3) Tiếp theo là phần đưa ra giải pháp. Nhưng nhớ nha, giải pháp ở đây phải thực tế, gần gũi, không quá lý thuyết.

(4) Và cuối cùng, hãy kết lại bằng một hành động nhỏ, cụ thể mà người đọc có thể làm ngay. Ví dụ như thử áp dụng, chia sẻ hoặc lưu lại.

Khi dàn ý đi theo hành trình cảm xúc như vậy, nội dung của bạn không chỉ giữ chân người xem lâu hơn mà còn khiến họ cảm thấy được kết nối, thấy mình trong câu chuyện, và dễ muốn chia sẻ với người khác hơn.

Một điều quan trọng nữa bạn cần lưu ý là bên cạnh việc xây dựng hành trình cảm xúc, hãy luôn thêm vào thông tin về chân dung người đọc và USP hay điểm khác biệt cốt lõi của sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn. Đây chính là cách giúp AI tạo ra nội dung đúng với tệp khách hàng và định hướng thương hiệu mà bạn đang theo đuổi. Nếu chưa biết cách xác định nhanh hai yếu tố này với sự hỗ trợ của AI, bạn sẽ được hướng dẫn chi tiết trong khóa học AI Content Mastery. Hãy nhấp vào LINK NÀY để đăng ký nha.

Linh sẽ viết prompt tạo dàn ý cho bài blog với ý tưởng mà chúng ta đã chọn trong phần 1 là “Bạn càng đa nhiệm, càng dễ bị AI thay thế”, trong đó bao gồm đối tượng người đọc và USP cụ thể của sản phẩm. Linh tạm lấy ví dụ là các khóa học AI từ Skill Bridge. Và bổ sung 4 yêu cầu theo hành trình cảm xúc mà chúng ta vừa học ở trên.

Đây là phản hồi mà ChatGPT gửi lại cho Linh. Nhìn chung, dàn ý đã đủ 4 phần theo đúng yêu cầu. Nhưng vẫn còn hai điểm cần cải thiện. 

(1) Thứ nhất là tiêu đề các phần đang bị đặt theo đúng khung cấu trúc, nên khi đọc sẽ chưa thấy rõ nội dung cụ thể của từng phần là gì. 

(2) Thứ hai là các ý bên trong mỗi phần còn hơi rời rạc, chưa tạo được dòng chảy xuyên suốt hoặc chiều sâu cần thiết. Linh sẽ tiếp tục yêu cầu ChatGPT phát triển thêm và tinh chỉnh lại để dàn ý có cấu trúc logic hơn, sắc sảo hơn về mặt tư duy.

Lời khuyên của Linh là: kể cả khi bạn thấy phản hồi của AI đã ổn, vẫn nên thử “thách đố” nó thêm một lần nữa. Hãy yêu cầu sáng tạo hơn, phân tích sâu hơn, hoặc làm rõ hơn một góc nhìn nào đó. Bạn sẽ bất ngờ với những gợi ý mới mẻ mà AI có thể mang lại. Và thường thì chỉ tốn thêm vài phút thôi, nhưng đổi lại bạn sẽ có thêm rất nhiều lựa chọn đáng giá.

Các bạn thấy không? Đây là dàn ý sau khi điều chỉnh. Có tiêu đề từng phần thú vị và nội dung bên trong chi tiết hơn rồi đó. Còn có thêm các ý “phân tích nghịch lý” và “gợi mở nhận thức”. ChatGPT đúng là một nhân viên xuất sắc.

Sau khi AI đã tạo xong outline, bạn vẫn cần thêm một bước cuối để hoàn thiện. Có 2 nhiệm vụ bạn cần làm ở bước này là Tra cứu thêm thông tin và Thêm vào câu chuyện cá nhân. 

Đầu tiên, với mỗi đề mục trong outline, hãy dành vài phút để tra cứu nhanh trên YouTube, podcast hay blog chuyên ngành. Chỉ cần một ví dụ hay, một số liệu ấn tượng hoặc một quan điểm trái chiều là bài viết của bạn đã có chiều sâu và độ tin cậy hơn rất nhiều.

Để tiết kiệm thời gian, thay vì phải đọc hết vài trang blog hay xem trọn một video dài cả tiếng, bạn có thể dùng NotebookLM để xử lý nhanh nội dung và chọn lọc ra những ý thật sự có giá trị.

Ví dụ, ở phần 4 của dàn ý vừa rồi - “Một câu hỏi để thay đổi cách bạn làm việc mỗi ngày” - Linh thấy có một video rất phù hợp để bổ sung. Một điểm cộng là video này được thực hiện bởi một người có nhiều kinh nghiệm về công nghệ và đã có đến hơn 1 triệu lượt xem. Có thể xem là nguồn tham khảo khá tốt.

Linh sẽ sao chép link video và dán vào NotebookLM, sau đó chọn tính năng tóm tắt nội dung và xem sơ đồ tư duy. Chỉ mất khoảng một phút là Linh đã nắm được ý chính của một video dài 10 phút rồi. Và thấy ngay ý “Chiến lược bộ công cụ tối thiểu khả thi” khá hay, hoàn toàn có thể đưa vào phần nội dung của mình kèm theo nguồn trích dẫn video gốc.

Xong bước đầu tiên là bổ sung thông tin. Giờ đến nhiệm vụ thứ hai, không kém phần quan trọng: thêm kinh nghiệm của bạn vào dàn ý. Đó có thể là trải nghiệm thật bạn từng gặp, câu chuyện bạn nghe được hoặc một tình huống khiến bạn suy nghĩ. Không cần kể quá dài dòng chi tiết. Chỉ tóm tắt nội dung và thông điệp chính là đã đủ để bài viết có dấu ấn cá nhân, gần gũi và chạm hơn với người đọc.

Đến đây, chúng ta đã khám phá xong vai trò thứ hai là xây dựng dàn ý.

Tiếp theo sẽ là hai vai trò cuối cùng - cũng là hai bước then chốt để biến một ý tưởng thành nội dung thực sự có sức nặng và khả năng lan tỏa. Đó chính là hoàn thiện bài viết sao cho đúng với toàn bộ yêu cầu và làm hình minh họa phù hợp để tăng hiệu quả truyền tải.

Đầu tiên là viết bài hoàn chỉnh. Đây là phần mà nhiều bạn thường nghĩ AI đã làm quá tốt rồi. Chỉ cần dán dàn ý ở trên, gõ một câu lệnh vào Claude hay ChatGPT là có ngay một bài viết mạch lạc, đầy đủ ý, nhìn là thấy có thể đăng được liền. Nhưng thật ra, việc “viết” mới chỉ là điểm khởi đầu.

Chất lượng thật sự nằm ở cách bạn điều chỉnh sao cho đúng với chân dung người đọc và tone & mood của thương hiệu. Làm sao để một bài viết được viết bằng AI có tính “con người”? Một bài viết có “hồn” phải thể hiện được sự thấu cảm, đúng ngữ điệu, đúng tâm lý người đọc, và thể hiện rõ bản sắc thương hiệu. Làm sao để khi đọc xong, người đọc hành động bằng cách nhấn like, chia sẻ, lưu lại hay đặc biệt là chọn mua sản phẩm của bạn. Và AI chỉ làm được điều đó khi bạn dẫn dắt đúng cách.

Đây là những kỹ năng không có sẵn trong bất kỳ bộ prompt mẫu nào, mà bạn cần hiểu rõ:

(1) Tư duy

(2) Quy trình 

(3) Cách “dạy” lại AI cho phù hợp với yêu cầu bạn.

Và Skills Bridge cũng sẽ hướng dẫn chi tiết các yếu tố này trong khoá học AI Content Mastery. Hãy nhấp vào LINK NÀY để tìm hiểu thông tin và đăng ký khoá học nha.

Khóa học này cũng sẽ giúp bạn khai thác vai trò thứ tư của AI: làm hình minh hoạ. Nếu bạn làm trong lĩnh vực nội dung hoặc đơn giản là thường xuyên đăng bài lên mạng xã hội, chắc chắn bạn hiểu sức mạnh của một bức hình. Một hình minh hoạ chỉn chu, đúng chủ đề và đồng điệu với tông giọng thương hiệu sẽ khiến bài viết nổi bật hơn rất nhiều. Dù không biết thiết kế, bạn vẫn có thể tạo ra hình ảnh đẹp, đúng ý và dễ lan tỏa với AI như thế này. Đừng bỏ lỡ nha!

Vậy là bạn đã cùng Linh đi qua 4 vai trò mà AI có thể thay thế bạn, nếu bạn không chịu thay đổi. Nhưng cũng chính 4 vai trò đó, nếu bạn biết cách dẫn dắt, lại trở thành những cánh tay đắc lực để bạn đi xa hơn, nhanh hơn và thông minh hơn trong hành trình làm nội dung.

Tóm lại, AI không làm mất đi giá trị của bạn. AI chỉ buộc bạn phải xác định rõ đâu là thứ bạn làm tốt nhất - và phải làm tốt điều đó trong từng bài viết, từng slide, từng chiến dịch. Và phần tốt nhất đó luôn nằm ở tư duy, cảm xúc, sự kết nối con người với con người - những điều không công nghệ nào mô phỏng được trọn vẹn.