Vừa hào hứng lại vừa hoang mang trước sự trỗi dậy của AI. Bạn cần làm gì để không bị đào thải?

AI ngày nay đã trở thành công cụ thiết yếu trong công việc và đời sống. Nhưng để thực sự tận dụng được sức mạnh ấy, điều quan trọng là bạn phải hiểu rõ cách mình tương tác và làm việc với AI như thế nào. 

Có người chọn cách đứng tách biệt, để công nghệ làm phần việc của nó trong khi con người giữ quyền ra quyết định - Centaur. Ngược lại, có người chủ động hòa làm một với AI, để trí tuệ nhân tạo trở thành một nửa của chính mình, như một Cyborg. Bạn là một người dùng AI theo kiểu Centaur hay là một Cyborg? Bài viết sau đây sẽ giúp bạn tìm được đáp án.

Centaur là sinh vật quen thuộc trong thần thoại với hình dạng nửa người, nửa ngựa. Tương tự với hình tượng đó, mô hình này thể hiện sự phân chia công việc rõ ràng giữa con người và AI. 

Con người chủ động “giao” cho AI những phần việc mà AI có thể làm tốt. Còn những tác vụ quan trọng khác, con người vẫn tự xử lý. Sự hợp tác dựa trên hiểu biết rõ ràng về năng lực của AI.

Ví dụ: Một nhà báo sử dụng AI để tổng hợp dữ liệu, nhưng chính họ là người viết bài, chọn góc nhìn, kiểm tra độ chính xác và đảm bảo tính khách quan.

Tương tác kiểu Centaur thường nhanh chóng và người dùng có thể tự tin sử dụng kết quả AI tạo ra vì những phần việc đó là “vùng an toàn” của AI.

Đặc điểm của 1 Centaur:

(1) Tự đưa ra chiến lược, AI thực thi và gợi ý

(2) Luôn đánh giá lại kết quả AI tạo ra trước khi sử dụng

(3) Ưu tiên tư duy phản biện và kinh nghiệm cá nhân

Cyborg là tên gọi sinh vật giả tưởng lai giữa con người và máy móc – và trong AI, điều đó tượng trưng cho sự hòa hợp liền mạch giữa người và công nghệ. Cyborg không chỉ dùng AI, mà AI trở thành một phần trong cách họ suy nghĩ và cách họ làm việc.

Cyborg là mô hình tương tác sâu, liên tục, qua lại giữa người và AI. Sau khi hoàn thành một nhiệm vụ, rất khó nói phần nào do AI làm, phần nào do người làm – vì mọi thứ được hoàn thành dựa vào sự cộng tác từ hai phía.

Nghe có vẻ xa vời nhưng thực tế đa số chúng ta đều từng làm việc với AI theo “kiểu Cyborg”

Ví dụ: Khi viết 1 câu slogan, bạn thường xuyên tương tác qua lại cùng AI để đi đến được lựa chọn tốt nhất, đầu ra chất lượng nhất, idea hay nhất. 

Đây là mô hình tối ưu cho những công việc mang tính sáng tạo, cá nhân hóa cao, nơi con người và AI "cùng viết nên kết quả cuối cùng".

Đặc điểm của 1 Cyborg:

(1) Tương tác với AI liên tục, gần như cùng làm việc

(2) Tùy chỉnh công cụ AI để thể hiện phong cách cá nhân

(3) Tìm mọi cách để AI tối ưu thời gian hoàn thành công việc

Đương nhiên bạn không cần phải chọn một kiểu cố định. Trong một quy trình công việc, có thể có bước phù hợp với một Centaur – và khâu khác phù hợp hơn với kiểu Cyborg.

Sự phân biệt giữa hai mô hình nhằm mục đích giúp bạn lựa chọn kiểu làm việc với AI nào sẽ hiệu quả hơn dựa trên mô tả phần việc đó. 

Ví dụ: Với quy trình sàng lọc ứng viên phỏng vấn, bạn sẽ lựa chọn áp dụng kiểu Centaur hoặc Cyborg tuỳ theo từng giai đoạn. 

(1) Phòng nhân sự cần đọc lướt danh sách ứng viên và quyết định ai là người phù hợp để đi tiếp. Trong trường hợp này, mô hình Centaur sẽ rất hữu ích. Nhân viên có thể đọc lướt CV dựa vào các bản tóm tắt do AI tạo ra thay vì phải tự đọc từng hồ sơ.

(2) Đến bước lên lịch và chuẩn bị cho buổi phỏng vấn, có thể sử dụng mô hình Cyborg: cùng AI xây dựng trước cấu trúc phỏng vấn, soạn sẵn câu hỏi phù hợp, xác định các chủ đề quan trọng cần khai thác sâu – từ đó cá nhân hóa quá trình phỏng vấn cho từng ứng viên.

Một Centaur có thể trở thành Cyborg. Ngược lại, một Cyborg thành thạo quy trình có thể “tách rời” thành Centaur khi cần thể hiện rõ ràng bản sắc cá nhân trong công việc.

Định vị bản thân là Centaur hay Cyborg giúp bản thân có một khung tham chiếu rõ ràng để bắt đầu làm việc hiệu quả cùng AI. 

Dù bạn là Centaur hay Cyborg, điều quan trọng nhất vẫn là giữ vai trò chủ động. Bạn càng hiểu rõ cách mình sử dụng AI, bạn càng có nhiều cơ hội thăng tiến trong kỷ nguyên số.